Ο ζωντανός θρύλος του tattoo Don Ed Hardy παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στο HeartbeatInk Tattoo Magazine. Μας μίλησε για την εξηντάχρονη σχέση του με το tattoo, την εμμονή του με το tattooing από παιδί, τη σημασία της επίσημης μόρφωσης, τη ραγδαία πλέον εξέλιξη του tattoo, την εισχώρηση του tattoo σε χώρους μουσείων, το διάσημο fashion brand "Ed Hardy", καθώς και τη ζωγραφική που λατρεύει.
Φωτογραφίες & συνέντευξη: Ινώ Μέη.
Έχεις αλλάξει τη ροή του τατουάζ και του τρόπου με τον οποίο γίνεται. Πώς αισθάνεσαι γι᾽ αυτό;
Νιώθω πολύ θετικά ως προς αυτό. Είμαι εξαιρετικά ενθουσιασμένος που το επίπεδο της δεξιότητας, της επιτήδευσης και της τέχνης του τατουάζ έχει ανέβει περισσότερο απ᾽ όσο όλοι μας περιμέναμε - ακόμη και δεκαπέντε χρόνια πριν που είναι ένα σύντομο χρονικό διάστημα για εμένα. Αυτό λοιπόν είναι φανταστικό να το βλέπεις να γίνεται. Υπάρχει πλέον περισσότερη προσοχή από τον κόσμο σε σχέση με την εποχή την οποία ξεκίνησα. Το tattoo ήταν περιθωριοποιημένο και πίστευα πως ήταν μια τόσο λάθος αντίληψη, οπότε χαίρομαι που βλέπω πως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα. Είναι φανταστικό να βλέπεις την προσωπική καλλιτεχνική δουλειά των tattooers – ένα κομμάτι της δημιουργείται όντως με πάθος - δεν είναι κάποια επιχειρηματική στρατηγική (γελάει).
Τί ήταν αυτό που αρχικά σε τράβηξε στο τατουάζ ;
Όταν ήμουν παιδί ξεκίνησα να μαθαίνω πως να ζωγραφίζω σχέδια για tattoo. Αυτό ήταν εξήντα ένα χρόνια πριν και ήμουν δέκα χρόνων – είμαι εβδομήντα ένα τώρα. Ήμουν εντελώς απορροφημένος από αυτό. Με μαγνήτιζε. Ο πατέρας του καλύτερού μου φίλου είχε πάει στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και είχε αρκετά τατουάζ – ήταν στρατιώτης – τα θεωρούσα φανταστικά! Μεγάλωσα ζωγραφίζοντας. Ζωγράφιζα από τότε που ήμουν τριών χρόνων. Γεννήθηκα για να δημιουργώ τέχνη.
Το tattooing έγινε η εμμονή μου. Ξεκίνησα να περνάω το χρόνο μου σε tattoo studios και να αντιγράφω τα σχέδια. Ήθελα να γίνω κι᾽ εγώ tattooer, αλλά ήμουν ένα μικρό παιδί! Ήμουν πολύ νέος. Οπότε, συνέχισα την ενασχόληση μου με την τέχνη και μετά πήγα σε μια Σχολή Καλών Τεχνών και πήρα το προπτυχιακό μου δίπλωμα. Ετοιμαζόμουν να ξεκινήσω μεταπτυχιακές σπουδές αλλά το ενδιαφέρον μου για το tattooing επανήλθε και συνειδητοποίησα ότι ήταν ένα μέσο το οποίο δεν είχε κατανοηθεί πλήρως.
Είχα αρκετούς μέντορες οι οποίοι με ενέπνευσαν. Ο πρώτος ήταν ο Phil Sparrow, που ήταν συγγραφέας και τον οποίον αποκαλώ τον πρώτο «διανοούμενο λιποτάκτη» στο χώρο του tattooing. Ήταν μέλος του κύκλου της Gertrude Stein και της Alice B. Toklas και ήταν ένας πολύ μορφωμένος άνθρωπος. Ήταν επίσης ομοφυλόφιλος που έκρυβε τη σεξουαλικότητά του και που εγκατέλειψε την ακαδημαϊκή κοινότητα για να μπει στο χώρο του tattooing. Την πρώτη μέρα στο μαγαζί του, μου έδειξε ένα βιβλίο με παραδοσιακά Ιαπωνικά τατουάζ, κάτι που μ᾽ έστειλε εντελώς! Τα βρήκα απίθανα! Σκέφτηκα ότι ίσως αυτό να είναι κάτι που θα μπορούσα να κάνω.
Πότε συνέβη αυτό;
Ήταν τη δεκαετία του εξήντα. Ξεκίνησα να κάνω τατουάζ στο 1966, αρχικά πάνω σε κάποιους φίλους μου από τη Σχολή Καλών Τεχνών. Σύντομα αποφάσισα πως θα άνοιγα ένα δικό μου στούντιο.
Όταν μεγάλωνα (δέκα – έντεκα χρόνων) το tattoo ήταν το πρώτο μεγάλο πάθος μου στην κατηγορία του visual art. Έπειτα άρχισα να κάνω surf – μεγάλωσα σε μία μικρή παραλιακή πόλη – και ήμουν συνέχεια μέσα στο νερό. Το surf το ξεκίνησα τη δεκαετία του πενήντα. Κι έτσι έγινε μια δραστηριότητα με την οποία ασχολούμουν συνέχεια για μερικά χρόνια: surf και να σχεδιάζω εικόνες σχετικές με αυτό.
Ύστερα, η Beat Generation ήταν σε εξέλιξη στο τέλος της δεκαετίας του πενήντα και το ενδιαφέρον μου κεντρίστηκε από την Ασιατική αισθητική, τον Βουδισμό και τον Ταοϊσμό και μέσα από τους συγγραφείς του Beat και αυτό το είδος επίγνωσης ήταν πραγματικά μια πολύτιμη και σημαντική εποχή στην Αμερική. Τα πράγματα εξελίσσονταν θετικά.
Έκανες apprenticeship;
Όχι, δε μαθήτευσα επίσημα σε κάποιον. Πήρα ας πούμε κάποιες συμβουλές. Ο Phil μου έδωσε ορισμένες συμβουλές. Χτύπησα τα πρώτα μου τατουάζ στο μαγαζί του, με τη δική του καθοδήγηση. Μετά ουσιαστικά κατάφερα να πείσω αρκετούς να με προσλάβουν έτσι ώστε να μάθω μερικά πράγματα. Όπως και τον Zeke Owen, που είναι ένα πολύ καλός Αμερικανός tattooer που ήταν μόλις πέντε χρόνια μεγαλύτερός μου. Κάνει τατουάζ από τότε που ήταν έφηβος. Τον ενδιέφερε πολύ η Ιαπωνική κουλτούρα, όπως κι’ εμένα.
Σε βοήθησε καθόλου η ακαδημαϊκή σου μόρφωση να εξελίξεις τις ικανότητές σου στο tattoo και να τις φτάσεις στο επίπεδο που έφτασες;
Φυσικά! Η επίσημη μόρφωσή μου ήταν πολύ σημαντική για’ μένα. Ακόμη διαβάζω βιβλία και ασχολούμαι με την ιστορία, πάντα μ’ ενδιέφερε το διάβασμα και το γράψιμο και ύστερα ασχολήθηκα και με τις εκδόσεις. Μέχρι τώρα, έχουμε εκδώσει τριάντα πέντε βιβλία.
Ασχολείσαι ακόμα με τις εκδόσεις;
Ναι, πρόσφατα εκδώσαμε δύο βιβλία: το πρώτο για έναν tattooer από τη Νέα Υόρκη από την καμπή του εικοστού αιώνα κι άλλο ένα που αφορούσε στη φίλη μου την Hung Liu που είναι μια φανταστική σύγχρονη ζωγράφος από την Κίνα. Είναι περίπου στη δική μου ηλικία και είχε μια μεγάλη έκθεση σ’ ένα μουσείο στο Σαν Φρανσίσκο.
Εκδίδω πράγματα τα οποία με παθιάζουν. Στόχος μου είναι να μπορέσω να επιστήσω την προσοχή τον ανθρώπων σε αυτά.
Πώς νιώθεις τώρα που το tattoo μπαίνει πλέον σε μουσεία και γίνεται πιο γνωστό στο ευρύ κοινό;
Θεωρώ πως είναι καταπληκτικό. Δεν ασχολήθηκα με το tattoo για να προσηλυτίσω τον κόσμο. Δε με ενδιαφέρει αν ο κόσμος έχει τατουάζ. Δεν ξέρω γιατί ο κόσμος κάνει τατουάζ. Είναι σα να λέμε, «γιατί ο κόσμος δημιουργεί τέχνη;». Νομίζω πως είναι κάτι το βαθυστόχαστο το οποίο για κάποιους είναι «σωστό». Όταν πρωτοξεκίνησα να ασχολούμαι με το tattoo, προσπαθούσα να το υπερασπιστώ στο κοινωνικό σύνολο και να εξηγήσω ότι δεν πρέπει να το κοιτάμε αφ’ υψηλού. Το tattoo είναι ένα μυστήριο. Η ουσία της τέχνης είναι ένα μυστήριο. Οι άνθρωποι που θέλουν να κάνουν τατουάζ, πρέπει να κάνουν ακριβώς αυτό που θέλουν, υπό τις συνθήκες που θέλουν. Το tattoo είναι κάτι πολύ προσωπικό.
Το επίπεδο και η ποιότητα του τατουάζ, καθώς και η εξειδίκευση των ανθρώπων στο χώρο αυτό τώρα, σίγουρα το καθιστούν άξιο να βρίσκεται σε μουσεία. Να αναγνωρίζεται για την αξία του. Όχι για να «επιβάλει» στους ανθρώπους, ότι πρέπει να κάνουν τατουάζ, απλώς να πει ότι αυτό είναι κάτι που μας αρέσει και πως διατηρεί τεράστιες διαστάσεις. Τα tattoos ορίζονται από τους ανθρώπους που τα φοράν και τώρα που οι tattooers είναι πιο εξειδικευμένοι και αρκετά ικανοί να ερμηνεύσουν τα όνειρα κάποιου, είναι απλά τέλειο. Το tattoo είναι κομμάτι του ανθρώπινου είδους μας.
Πώς βλέπετε την εμπορευματοποίηση του tattooing στις μέρες μας;
Είναι τρελό. Ισχύει ότι και με την τέχνη. Σχεδόν μισώ να χρησιμοποιώ τη λέξη «τέχνη» πια, γιατί όταν οι άνθρωποι μιλούν για την τέχνη, αμέσως σκέφτονται τις οικονομικές σελίδες της εφημερίδας, τους πλειστηριασμούς και την εμπορία της. Αυτό που μου αρέσει στο τατουάζ είναι ότι δεν μπορεί πραγματικά να εμπορευματοποιηθεί επειδή το άτομο που το έχει, πρόκειται να πεθάνει κάποια στιγμή. Το τατουάζ λοιπόν είναι σαν να δράττεις τη φαντασία του κόσμου και πιστεύω ότι επειδή έγινε τόσο δημοφιλές, πολλοί άνθρωποι έχουν κάνει τατουάζ, ακριβώς για το λόγο αυτό. Ελπίζω μόνο να εξακολουθούν να απολαμβάνουν τα τατουάζ τους αργότερα όπως επίσης να έχουν μια αίσθηση του χιούμορ ως προς τον εαυτό τους, επειδή το tattoo δεν είναι ένα χτένισμα που μπορεί να έχεις αυτή τη δεκαετία και στην επόμενη να κάνεις ένα διαφορετικό. Κάθε τατουάζ πρόκειται να παραμείνει εκεί που είναι!
Κατά τη γνώμη σας, γιατί η ανθρωπότητα από τις απαρχές της, επέλεξε να τροποποιεί το σώμα;
Νομίζω ότι είναι κάποιο είδος εξατομίκευσης, σα να λες «αυτός είμαι πραγματικά», γιατί όλοι ουσιαστικά έχουμε δύο μάτια, δύο αυτιά κλπ. Οι άνθρωποι θέλουν να θέσουν τους εαυτούς τους εκτός των υπολοίπων και να κάνουν μια δήλωση. Θέλουν να αντανακλούν τον τρόπο τον οποίο αισθάνονται για τον κόσμο. Τα τατουάζ μπορεί να έχουν ένα εκατομμύριο χρήσεις, να σημαίνει ας πούμε «Είμαι σκληρός τύπος». Αλλά πραγματικά, το tattoo υφίσταται για να γιορτάσουμε το γεγονός ότι είμαστε σε αυτόν τον κόσμο για ένα πεπερασμένο χρονικό διάστημα - κανείς δεν ξέρει πόσο καιρό θα έχουμε. Το τατουάζ είναι μια γιορτή.
Τώρα είναι μια πολύ σημαντική περίοδος για το tattoo. Νιώθω σαν να μπορούσα κάλλιστα να είμαι χιλίων ετών, επειδή το τατουάζ έχει αλλάξει τόσο πολύ από τη στιγμή που πρωτοασχολήθηκα με αυτό. Ο κόσμος και η αντίληψη του κόσμου είναι απολύτως διαφορετική και νομίζω ότι αυτό είναι κάτι πολύ θετικό.
Το tattoo συνηθίζονταν να δαιμονοποιείται. Ήσουν είτε ηλίθιος είτε ψυχοπαθής είτε αντικοινωνικός ή ένας κοινός αλήτης. Ειλικρινά, όταν ήμουν παιδί, αν κάποιος είχε τατουάζ, οι άνθρωποι έλεγαν συχνά πως είτε είχε κάνει φυλακή ή ήταν στο στρατό. Αυτό αρκούσε! Σε ταξινομούσαν σε συνάρτηση με τα τατουάζ σου.
Ενώ τώρα;
Όχι τόσο πολύ. Υπάρχει βέβαια ακόμα ένα κομμάτι που μοιάζει να βρίσκεται κοντά στην αντιμετώπιση του παρελθόντος. Δεν ξέρω πόσο καιρό θα πάρει για την εν λόγω «ευαισθησία» να πεθάνει (γελάει).
Ίσως τώρα που πολλά από τα νέα παιδιά κάνουν tattoo, όταν θα έχουν δικά τους παιδιά θα είναι τόσο συνηθισμένα στο να βλέπουν τατουάζ που θα αλλάξει τελικά.
Τα παιδιά πάντα επαναστατούν οπότε ίσως να πουν «οι γονείς μου έχουν τατουάζ, είναι τόσο παλιομοδίτικο! Δεν θέλω να κάνω τατουάζ!» (γελάει).
Πηγαίνει με περιόδους. Αλλά το πιο σημαντικό πράγμα για’ μένα και πάλι, είναι να εκμεταλλευτούμε το δικαίωμα που έχουμε στο σώμα μας. Αυτοί είμαστε και κανείς δεν μπορεί να μας πει τί να κάνουμε με αυτό.
Τι θα συμβούλευες ένα νεαρό άτομο που θέλει να γίνει tattooer;
Στις μέρες μας υπάρχει τόσο μεγάλος ανταγωνισμός που νομίζω ότι θα πάρουν ένα πολύ σκληρό μάθημα. Ειλικρινά, για μένα ήταν εντελώς ανοικτός ο χώρος τότε, αν και διέθετα την ικανότητα της τέχνης. Δεν υπήρχε σχεδόν κανείς που να κάνει πραγματικά καλοφτιαγμένα τατουάζ με την τεχνική έννοια του όρου. Τώρα θα πρέπει να είναι υπομονετικοί. Υπάρχουν τόσοι πολλοί tattooers.
Το τατουάζ είναι επίσης πολύ δύσκολο. Έρχεται με μια μεγάλη ευθύνη – «σημαδεύεις» έναν άνθρωπο - θα πρέπει να το κατανοήσουν αυτό.
Κάνεις ακόμη tattoo;
Όχι, σταμάτησα πριν από περίπου επτά χρόνια. Έκανα τατουάζ για σαράντα τρία χρόνια και ήμουν σε θέση να σταματήσω, διότι από το πουθενά έγινε κάτι που άλλαξε κάπως τα δεδομένα. Δημιουργήθηκε μια «μάρκα» με το όνομά μου (σ.σ. "Ed Hardy"). Είδαν την δουλειά μου κάποιοι ανθρώπους στο Λος Άντζελες, επικοινώνησαν μαζί μου για να τους χορηγήσω άδεια για ορισμένες από τις εικόνες μου για να δημιουργήσουν ρούχα. Δεν ενδιαφερόμουν καν, αλλά ήταν καλά παιδιά. Αυτό τελικά έγινε ένα πολύ μεγάλο παγκόσμιο φαινόμενο. Σε κάποιο σημείο φτάσαμε να έχουμε εβδομήντα υποαδειούχους.
Σε ενοχλεί καθόλου το γεγονός ότι άνθρωποι από όλο τον κόσμο ενώ δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για τα tattoos σου, αγοράζουν και φορούν ρούχα με αυτά;
Όχι, είναι τιμή μου. Έμεινα πραγματικά έκπληκτος, γιατί τα περισσότερα σχέδιά μου που επέλεξε ο Christian Audigier από το αρχείο μου, ήταν τα κλασικά tattoo σχέδια. Όταν βλέπω κόσμο να φορά Ed Hardy, πηγαίνω συχνά και λέω «ευχαριστώ που το αγοράσατε, είμαι ο Ed Hardy» και δεν γνωρίζουν καν ότι είμαι υπαρκτό πρόσωπο! Τότε θα πω συνήθως κάτι σαν «εγώ το σχεδίασα αυτό για τους ναυτικούς το 1972 και είναι σχέδιο τατουάζ» και δεν έχουν την παραμικρή ιδέα.
Ήταν ενδιαφέρον γιατί με έκανε να συνειδητοποιήσω την ταχύτητα και την προσέλκυση προς το κλασικό tattoo flash. Για μένα ήταν σαν να έγραφα το όνομά μου, καθώς έτσι ζωγράφιζα από τότε που ήμουν παιδί. Δεν είχα πραγματικά συνειδητοποιήσει ότι διέθεται εν δυνάμει μια τέτοια απήχηση σε ανθρώπους που δεν θα ήθελαν να το κάνουν tattoo πάνω τους, αλλά τους αρέσει καλλιτεχνικά - σαν μια εικόνα. Επειδή το κλασικό flash είναι σαν εραλδική των καιρών μας: εκφράζει πολύ αρχέγονα συναισθήματα όπως είναι η αγάπη, η πίστη, το χιούμορ κι όλα αυτά τα πράγματα...
Έτσι, το οικονομικό αποτέλεσμα όλων αυτών των γεγονότων με έκανε να μην χρειάζεται να κάνω tattoo για τα προς το ζην. Εξακολουθώ να έχω ένα tattoo studio που βρίσκεται αρκετά κοντά από εκεί όπου ζω. Ο γιος μου δουλεύει εκεί και έχουμε άλλα τέσσερα άτομα στο crew μας. Το studio που ζωγραφίζω είναι επίσης εκεί κοντά. Οπότε εξακολουθώ να συμμετέχω στην όλη φάση, απλά τα χέρια μου δεν είναι τόσο ευέλικτα πια και τα μάτια μου δε βλέπουν τόσο καλά. Είμαι γέρος πια (γελάει)!
Συνεπώς, κυρίως ζωγραφίζεις;
Ναι, ζωγραφίζω όλη την ώρα και εκθέτω τα έργα μου, καθώς επίσης κάνω prints, όπως είναι οι λιθογραφίες. Έχω φτάσει σε μια φάση που δε χρειάζεται να καθίσω και να κάνω ένα tattoo. Βέβαια συναντώ πολύ κόσμο να λέει, «περίμενα τόσο καιρό για να μου κάνεις tattoo» και απαντώ «εγώ εδώ ήμουν τόσο καιρό, θα μπορούσες να έχει έρθει»!
Πώς αισθάνεσαι για τις νέες ερμηνείες των «παλαιών» tattoo styles;
Νομίζω ότι είναι φανταστικό το γεγονός ότι οι άνθρωποι μπορούν να αναμείξουν και να ταιριάξουν πράγματα, στυλ και εφέ. Αρκετά ενδιαφέρον βρίσκω και τα πιο αφηρημένα tattoos, διότι σε πολλές από τις δικές μου ζωγραφιές τα αφηρημένα στοιχεία είναι πιο σημαντικά από την ίδια την ιστορία. Το εγγενές περιεχόμενο είναι ο ίδιος ο πίνακας. Δεν μπορείς να το περιορίσεις σε Α, Β, Γ. Η προσωπική μου δουλειά δεν είναι τόσο συμβολική. Είναι απλώς κάτι με το οποίο θέλω κατά κάποιο τρόπο να εκπλήξω τον θεατή.
Το σύγχρονο tattooing μερικές φορές με ξετρελαίνει. Το επίπεδο δεξιοτήτων, οι χρωστικές και τα μηχανήματα έχουν βελτιωθεί και το σύνολο του τεχνικού κομματιού είναι πολύ πιο προηγμένο και επιτρέπει στους ανθρώπους να κάνουν πράγματα που δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε πριν από σαράντα χρόνια.
Ποιά η γνώμη σας για τα tattoo conventions; Ασχοληθήκατε με κάποια στο παρελθόν...
Το πρώτο convention που πήγα ήταν το 1977, οπότε έκανα ήδη τατουάζ δέκα χρόνια. Ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για να γνωρίσω κόσμο. Φυσικά στην αρχή υπήρχαν μερικές εκατοντάδες άνθρωποι και αυτό ήταν όλο. Στη συνέχεια, το 1982 έκανα το πρώτο tattoo convention με "ενημερωτικό" χαρακτήρα στο πλοίο Queen Mary, ενώ στη συνέχεια εκδώσαμε το "Tattoo Time". Εκεί παρουσίασα και μερικές ταινίες μικρού μήκους και βίντεο που πραγματεύονταν το tattoo, ενώ δόθηκαν και σχετικές ομιλίες. Θυμάμαι πως έδωσα μια ομιλία σχετικά με τα cover up tattoos. Προσπάθησα να το κάνω πιο εκπαιδευτικό, αλλά με μια pop αίσθηση και αυτό πραγματικά άλλαξε τα πράγματα. Φέραμε ανθρώπους από διαφορετικά μέρη του κόσμου.
Τα συνέδρια τατουάζ είναι καλά με την έννοια ότι άνθρωποι με παρόμοια ενδιαφέροντα έρχονται για να δουν τατουάζ, να ανταλλάξουν ιδέες και να παρακολουθήσουν σεμινάρια ή εργαστήρια. Υπάρχουν βέβαια και conventions που είναι μεγάλα πανηγύρια.
Τώρα κυρίως πάω σε ένα tattoo convention στο Σαν Φρανσίσκο γιατί είναι κοντά στο σπίτι μου. Η αλήθεια είναι ότι έχω δει αρκετά tattoo conventions στη ζωή μου...
Tattoo work & artwork photographs courtesy of Don Ed Hardy.
Pencil flash '55 - first dragon - 1955.
Ed Hardy - child tattooer.
Ed Hardy's first publicity - 1956.
San Diego - 1971.
Realistic flyer - 1974.
Montgolfier Brothers Balloon back - 1977.
Chrysanthemum / wave back - 1978.
Wave rib - 1975.
Lizard - 1980.
Figure leaping into space - 1982.
Max Ernst Jukeboxg - 1981.
Return to Sender Goddess - 1981.
Salmon's Leg - 1981.
Bob Burnett - '78 - '92.
Tribal legs 1982 - left.
Tribal legs 1982 - right.
Tribal legs 1982 - back.
Chinese Legend back.
Zen back - 1991.
Art Goddess - 1990s.
Shoki back - 1992.
Bill - 1991.
White Spirit Fox - 1974. Ink & Watercolor on paper.
Colors that never runk - 1972. Ink & watercolor on board 11 x 14.
Blue Boy Gets Physical intaglio - 1995. Print 24 1/2 x 19 1/4.
Peleliu, Palau - 1983. Dan Thome photo.
2000 Dragons Acrylic on Tyvek 4 x 500' at Diverse Works, Houston, July 2012.
2000 Dragons installed - Track 16, Santa Monica 2000.
2000 Dragons Acrylic on Tyvek 4 x 500' Red Rain detail.
Hardy in S.F. studio 2014. Sharon Marshall photo.
Το HeartbeatInk Tattoo Magazine ευχαριστεί θερμά τον Doug Hardy, τον Aleth και το Hey Magazine για την πραγματοποίηση της συνέντευξης.
