Lazaros Brone

Ο Lazaros Brone, κατά κόσμον Λάζαρος Πασιάς, μίλησε στο HeartbeatInk Tattoo Magazine για το πως το tattoo άλλαξε τη ζωή του προς το καλύτερο, την αγάπη του για το ελεύθερο σχέδιο, τις "σκοτεινές" επιρροές του και την διαφορετική αντιμετώπιση των Ελλήνων tattooist στο εξωτερικό.

Φωτογραφίες & συνέντευξη: Ινώ Μέη.

Είσαι σχετικά «φρέσκος» στο χώρο του tattooing. Με τι ασχολιόσουν πριν;

Έχω κάνει πάρα πολλές «άσχετες» δουλειές, σε σχέση με το tattoo, στο παρελθόν. Έχω εργαστεί σε οικοδομή, ως πλασιέ σε φυλλάδια, delivery μέχρι και σε αρτοποιείο. Όπως καταλαβαίνεις, δεν είχα καμία επαφή με το χώρο, απλά ζωγράφιζα από μικρός και έκανα λίγο Graffiti. Το 2010 έκανα για πρώτη φορά ελεύθερο σχέδιο. Πήγα φροντιστήριο και στο ενδιάμεσο μου είπε ο αδερφός μου για tattoo και μου έβαλε την «πρίζα». Πήρα μοτεράκια από τον Σπύρο (Nico Tattoo Crew Athens) και ξεκίνησα δειλά σε φίλους μου στο σπίτι. Ο Σπύρος μου έδωσε κάποιες καλές συμβουλές. Τις κράτησα και τις εφάρμοσα. Με τον καιρό έβλεπα ότι μπορούσα να κάνω κάποια βήματα παραπάνω και προχώρησα. Επαγγελματικά, θα έλεγα πως ασχολούμαι εδώ και δύο χρόνια, όπου βρίσκομαι στο Ritual Tattoo.

Το σχέδιο με τι προοπτική το ξεκίνησες;

Δουλεύοντας στην οικοδομή με τον πατέρα μου σε κάποια φάση τα παράτησα και είπα πως δεν γίνεται να δουλεύω μια ζωή εκεί και πήγα να σπουδάσω γραφιστική. Στη σχολή παρέμεινα για ένα μόλις μήνα, καθώς με διώξανε γιατί είχε γίνει λάθος με τα χαρτιά μου, επειδή δεν είχα το απολυτήριο λυκείου, αλλά του ΟΑΕΔ. Τότε πήγα και γράφτηκα στο φροντιστήριο για το ελεύθερο σχέδιο, διότι στην ουσία μόνο αυτό μου άρεσε εξαρχής. Μετά το φροντιστήριο πήγαινα στο βραδινό λύκειο και παράλληλα είχα ξεκινήσει τα πρωινά και το tattoo.

Θα μπορούσαμε δηλαδή να πούμε πως έμαθες να κάνεις tattoo στην «πράξη»;

Ναι στην πράξη και βλέποντας – μελετώντας διάφορους καλλιτέχνες. Είτε σε tattoo conventions, είτε οπουδήποτε. Γενικά, όποτε τύχαινε να βρίσκομαι σε χώρο που γινόταν tattoo, παρατηρούσα. Όπως για παράδειγμα παρατηρούσα τον Ozone όταν μου «χτύπαγε» το κομμάτι στο χέρι μου. Πιστεύω πως βρίσκομαι ακόμα σε ένα σχετικά πρώιμο στάδιο. Η εκμάθηση όσον αφορά το tattooing έτσι κι αλλιώς δεν τελειώνει ποτέ.

Που θεωρείς ότι οφείλεται η γρήγορη πρόοδος που είχες όσον αφορά το tattooing;

Πολύ μελέτη, πολύ ζωγραφική και πολύ δουλειά. Αφοσιώθηκα στο tattoo και τα δυο τελευταία χρόνια δεν ασχολούμαι με τίποτα άλλο. Προσπαθώ να δουλεύω συνέχεια και να το πάω όσο πιο ψηλά μπορώ. Πολύ σημαντική σε όλη μου αυτή την προσπάθεια, ήταν και η βοήθεια και η στήριξη που είχα από τα παιδιά εδώ στο στούντιο.

Κοιτώντας πίσω, ενδέχεται να προτιμούσες να είχες μαθητεύσει δίπλα σε κάποιον επαγγελματία με γνώσεις του είδους;

Σίγουρα, θα μου πρόσφερε παραπάνω πράγματα αν είχα κάποιον άνθρωπο να μου εξηγήσει αυτά που αναγκάστηκα να καταλάβω μόνος μου στην πορεία και να με κατευθύνει. Μου ήταν πολύ δύσκολο να μάθω ότι έχω μάθει μέχρι σήμερα. Έχω κάνει λάθη στην αρχή, όπως έχουν κάνει όλοι πιστεύω. Ίσως, να μην είχα κάνει τόσα λάθη, αν είχα κάποιον να μου μεταδώσει τις γνώσεις του.

Είχες προσεγγίσει κάποιον στην αρχή για να σου μάθει;

Όχι δεν είχα προσεγγίσει. Να σου πω την αλήθεια δεν είχα κάποια επαφή με το χώρο ή το αντικείμενο, ώστε να ξέρω τι θα ήταν καλύτερο ή όχι.

Ποιους tattoo artists έχεις «μελετήσει»;

θαυμάζω και σέβομαι όλα τα στυλ tattoo. Γενικά θαυμάζω όλα τα «καλά» τατουάζ. Έχω μελετήσει κυρίως τους ρεαλιστές, όπως τον Boris, τον Carlos Torres και τον Josh Duffy. Ο Duffy μου αρέσει πάρα πολύ. Καθόμουν στα convention που τον πετύχαινα με τις ώρες από πάνω του... Βέβαια έχει διαφορά το να κοιτάς από την πράξη. Αλλά προσπαθείς να κάνεις αυτό που βλέπεις πράξη. Πάντως, εμένα προσωπικά το διαδίκτυο δεν με βοήθησε, γιατί δεν παρακολουθούσα λ.χ. βιντεάκια στο YouTube. Μου άρεσε να βλέπω ζωντανά την όλη διαδικασία και αυτό, όπως σου περιέγραψα, επιδίωκα.

Επίσης, θαυμάζω τον Paul Booth και τους επίσης «σκοτεινούς» Robert Hernandez, Riccardo Cassese – για την ποιότητα της σκιάς του – και Victor Portugal. Μου αρέσει που «μπλέκουν» τον ρεαλισμό με τα δικά τους σουρεάλ στοιχεία.

Προτιμάς δηλαδή την πιο σκοτεινή θεματολογία;

Ναι, επιδίδομαι αρκετά σε αυτή. Νομίζω πως όποιος βλέπει τις δουλειές μου, εύκολα καταλαβαίνει πως κυριαρχεί περισσότερο το συγκεκριμένο ύφος. Σε γενικές γραμμές, η δουλειά μου θεματολογικά κινείται κυρίως σε πρόσωπα, τα ζώα και skulls.

Ποιο είναι το tattoo style που επιδίδεσαι περισσότερο;

Από την αρχή, με τράβηξε ο φωτορεαλισμός περισσότερο. Στα πρώτα μου βήματα φυσικά και δοκίμασα να κάνω τα πάντα χωρίς να διαλέγω, όπως άλλωστε είθισται, ώστε να ανακαλύψω και που είμαι λίγο καλύτερος. Ωστόσο, γρήγορα συνειδητοποίησα πως ο ρεαλισμός και τα πορτρέτα είναι αυτά που μου αρέσουν και μου βγαίνουν καλύτερα. Βρήκα τι μου αρέσει γρήγορα και αυτό είναι το θετικό. Αισθάνομαι τυχερός.

Κάνεις και χρώμα ή μόνο black & grey;

Μου αρέσει περισσότερο το Black & Grey και χρώμα γενικά δεν κάνω. Έχω κάνει πολύ λίγο, κυρίως σε κάποια «καρτουνίστικα» τατουάζ. Η αλήθεια είναι πως δεν έχω ασχοληθεί, ακόμα, σε βάθος, όσον αφορά το χρώμα. Συνεπώς, πιστεύω ότι είναι λίγο ρίσκο να κάνω ρεαλιστικό με χρώμα. Θέλω λίγο ακόμα. Έχω συνηθίσει το Black & Grey, το πως να χειρίζομαι τα contrast και αισθάνομαι σίγουρος με αυτό, οπότε προς το παρόν δεν θέλω να «ρισκάρω» με το χρώμα. Το φοβάμαι λίγο, δεν ξέρω γιατί...

Ζωγραφίζεις;

Ζωγραφίζω στο σπίτι, κυρίως με λάδι σε καμβά. Είχα κάνει κάποια σχετικά μαθήματα στο ελεύθερο σχέδιο, τότε που πήγαινα στο φροντιστήριο, αλλά θα ήθελα να ξαναπάω για να τα συνεχίσω. Έτσι κι αλλιώς με βοήθησε πολύ το φροντιστήριο, πέρα από το γεγονός πως χάρις σε αυτό ξεκίνησα τα tattoo. Στόχος μου είναι να γίνομαι όλο και καλύτερος στο tattoo και στη ζωγραφική, με οποιονδήποτε τρόπο.

Πάντως, πιστεύω ότι αν δεν έχεις τη λογική της ζωγραφικής, δεν μπορείς να κάνεις tattoo.

Έχεις ήδη παραβρεθεί και σε κάποια tattoo convention του εξωτερικού. Πως ήταν η εμπειρία αυτή και ποια η μέχρι τώρα αντιμετώπιση του κόσμου ως προς έναν νέο Έλληνα tattooist;

Έχω δουλέψει στου Άμστερνταμ, στου Μάαστριχτ και στης Κύπρου και τώρα θα πάμε στου Brighton. Η αντιμετώπιση γενικά έξω ήταν και είναι θετική. Φαίνεται να γνωρίζουν για το καλό επίπεδο των Ελλήνων tattooist και να μας θαυμάζουν για αυτό. Έχω δεχτεί καλές κριτικές από τον κόσμο που έρχεται να κάνει tattoo, καθώς και από καλλιτέχνες, αλλά συνήθως όταν πάω στα conventions πλακώνομαι στη δουλειά και δεν σηκώνω κεφάλι. Δεν μιλάω, παρά μόνο δουλεύω.

Πρόσφατα, βρέθηκα για ένα guest στη Γαλλία, στο La Machine Infernal Tattoo, όπου μερικοί πελάτες μου είπαν λόγια που δεν τα έχω ακούσει από κανέναν εδώ... Φάνηκε να εκτιμούν τη δουλειά μου πολύ. Νομίζω πως τον σέβονται και τον βλέπουν διαφορετικά τον tattoo artist έξω… Εδώ κοιτάνε πρωταρχικά αν θα τους κάνεις καλύτερη τιμή. Δεν το κάνουν όλοι βέβαια αυτό, αλλά είναι αρκετοί.

Γενικά, επιδιώκω με όσους μιλάω, να μου λένε την άποψη τους για την δουλειά μου. Με βοηθάει αρκετά αυτό. Το πώς δηλαδή με βλέπει ένας τρίτος. Έχω πάρει από διάφορους καλά αλλά και αρνητικά σχόλια που με έχουν βοηθήσει να γίνω καλύτερος. Εγώ χαίρομαι που υπάρχουν στην Ελλάδα καλοί καλλιτέχνες, πολλά ταλέντα και συνεπώς μεγαλύτερος ανταγωνισμός, διότι θεωρώ ότι ο ανταγωνισμός σε ωθεί να γίνει καλύτερος. Με ικανοποιεί πολύ όλο αυτό και επειδή κατά τα άλλα είναι «δύσκολη» η κατάσταση της χώρα μας, αυτό είναι σίγουρα κάτι θετικό.

Εννοείς ότι όλα αυτά τα χρόνια που υπάρχει η οικονομική κρίση, σε αντίθεση με άλλους κλάδους που έχουν τρομερή ύφεση, το tattoo έχει ανέβει;

Εγώ πιστεύω ότι έχει ανέβει. Σε συνάρτηση βέβαια και με το επίπεδο των καλλιτεχνών που έχει ανέβει. Γενικά, όμως, ο κόσμος δεν έχει λεφτά. Ένας άνθρωπος που δεν έχει να φάει δεν θα κάνει tattoo ή ένας που πληρώνεται 400 ευρώ το μήνα, δεν θα δώσει 250 - 300 ευρώ για να κάνει tattoo. Οπότε οι περισσότεροι που έρχονται, κάνουν μάλλον οικονομία... Ίσως πάλι γι’ αυτό είναι και πολλοί αυτοί που απευθύνονται σε κόσμο που «βαράει» σε σπίτια. Αυτούς τους ενδιαφέρει η τιμή και τόσο η ποιότητα. Δικαίωμά τους είναι, απλά σίγουρα είναι καλύτερα σε ένα στούντιο από θέμα υγιεινής και ποιότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι μέχρι στιγμής, όλα τα cover ups που μας έχουν έρθει είναι τατουάζ που έχουν γίνει σε σπίτια.

Στο τέλος δεν βγαίνει πιο ακριβό, συνολικά, το tattoo;

Ναι και μερικοί κάνουν και λέιζερ, οπότε είναι διπλή η ταλαιπωρία και το κόστος. Επιπλέον είναι συγκεκριμένα τα σχέδια που μπορούν να γίνουν, ώστε να καλυφθεί το προηγούμενο tattoo και είναι και πιο καταβεβλημένο το δέρμα.

Πως φαντάζεσαι τον εαυτό σου σε δέκα χρόνια; Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον;

Γενικά το tattoo μου άλλαξε τελείως τη ζωή. Εδώ και δυο χρόνια ασχολούμαι μόνο με αυτό και με έχει βοηθήσει σε πάρα πολλά πράγματα. Χάρις στο tattoo η ζωή μου έχει βελτιωθεί σε προσωπικό επίπεδο και γενικά στο σύνολο της. Μου αρέσει και η επαφή με τον κόσμο, παρόλο που έχουν έρθει κατά καιρούς και πελάτες που δεν είχαμε καλή χημεία. Το έχω στο μυαλό μου συνέχεια. Κάνω κάτι που αγαπάω. Είμαι ήρεμος. Ξέρω τι κάνω και γιατί το κάνω.

Δεν ξέρω τι θα έκανα αν δεν είχα αυτό το επάγγελμα. Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να ασχοληθώ με κάτι σοβαρά. Δηλαδή πριν έκανα μόνο δουλειές του «ποδαριού» και δεν περίμενα ποτέ να είμαι ήρεμος και κατασταλαγμένος. Δηλαδή δεν περίμενα ποτέ ότι θα θέλω να δουλεύω συνέχεια. Αν και δεν το βλέπω σαν δουλειά. Ποτέ δεν έχω ξυπνήσει και να πω «ποιος πάει για δουλειά τώρα». Δεν το βλέπω σαν δουλειά αλλά είναι και δουλειά, αφού από αυτό ζω. Έρχομαι εδώ χαρούμενος. Με τα παιδιά από το μαγαζί έχουμε δέσει, η ατμόσφαιρα είναι ήρεμη και υπάρχει ένα ευχάριστο κλίμα. Με έχουν βοηθήσει πολύ και γενικά προσπαθούμε όλοι μας να κάνουμε ότι καλύτερο για το μαγαζί. Έχουμε κοινούς στόχους.