Ο μεγαλοφυής και πρωτοπόρος Filip Leu έδωσε στον HeartbeatInk Tattoo Magazine την πρώτη και μοναδική του μέχρι σήμερα συνέντευξη σε ελληνικό μέσο. Μας μίλησε για την μακροχρόνια σχέση του με το tattoo, τους λόγους για τους οποίους επέλεξε το Ιαπωνικό tattoo, την ευθύνη που φέρει κάθε tattooist, τη μείζουσα σημασία του καλού σχεδίου, καθώς και τις σκέψεις του σχετικά με την αντιγραφή, το θαυμασμό του για τις δυναμικές γυναίκες και τον διηνεκή δεσμό της οικογένειας Leu.
Φωτογραφίες & συνέντευξη: Ινώ Μέη.
Πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με το tattooing;
Αυτό που μπορώ να σου πω για τη ζωή μου και το tattooing είναι ότι δεν το διάλεξα. Οι γονείς μου το διάλεξαν. Οπότε ήταν φυσικό να το ακολουθήσω κι εγώ. Εδώ, στο convention του Λονδίνου, κατάλαβα ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους το έχουν επιλέξει. Είχαν μια διαφορετική ζωή πριν και μετά αποφάσισαν να γίνουν tattoo artists, το οποίο βρίσκω ενδιαφέρον διότι ποτέ μου δεν το είχα σκεφτεί… Έκανα αυτό που έκανε και ο πατέρας μου. Ήταν εύκολο να ξεκινήσω. Αν και τίποτε δεν είναι πραγματικά εύκολο. Ήταν εύκολη η επιλογή.
Ο πατέρας μου ο Felix είχε κάνει πολλές δουλειές πριν το tattoo. Ήταν καλλιτέχνης και έφτιαχνε κοσμήματα και batik. Άρχισε το tattooing όταν ήμουν εννέα χρόνων. Στην αρχή δεν μου άρεσε και τόσο πολύ το tattoo, γιατί δεν το καταλάβαινα.
Τι άλλαξε μετά;
Ξέρεις πως είναι, βρίσκεσαι κοντά στο tattoo για λίγο και σε αιχμαλωτίζει εντελώς. Δεν υπάρχει διαφυγή. Είμαι πάντως χαρούμενος που συνέβη αυτό, διότι μου αρέσει το tattooing.
Πόσα χρόνια κάνεις tattoo;
Γύρω στα τριάντα δύο. Έκανα tattoo ήδη από τα δώδεκα μου χρόνια. Ωστόσο, ήμουν δεκαπέντε όταν άρχισα να δουλεύω κανονικά, full time, κάθε μέρα όπως έκανε και ο πατέρας μου.
Σε ποιο βαθμό σε έχει επηρεάσει η οικογένειά σου ως tattooist;
Αυτοί με δημιούργησαν και με έκαναν tattooist.
Ο πατέρας μου ήταν ο δάσκαλός μου και με έκανε αυτό που είμαι σήμερα. Έπειτα ταξίδεψα και έμαθα καινούργια πράγματα χρόνο με το χρόνο. Καθώς μεγαλώνω, αλλάζει η ζωή μου, το μυαλό μου και οι σχεδιαστικές μου επιλογές. Η επιρροή που ασκεί πάνω σου η μάθηση, δεν σταματάει ποτέ.
Πώς είναι η σχέση σου με την υπόλοιπη οικογένεια;
Ζω με την γυναίκα μου την Titine και την μητέρα μου την Loretta. Δουλεύουμε όλοι μαζί. Ο πατέρας μου πέθανε πριν μερικά χρόνια. Στο παρελθόν, όλη η οικογένεια Leu ζούσαμε μαζί, σε ένα σπίτι. Τώρα, όλοι έχουμε συζύγους και δικά μας σπίτια. Πάντως, τίποτα ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει, καθώς παραμένουμε μια εξαιρετικά δεμένη οικογένεια.
Έχεις παιδιά;
Όχι, ποτέ μου δεν ήθελα παιδιά. Είμαι υπερβολικά εγωιστής. Αγαπάω τα παιδιά, απλά δεν θέλω να δουλέψω τόσο σκληρά.
Άρα θεωρείς ότι τα παιδιά είναι πιο σκληρή δουλειά από το επιδέξιο tattooing;
Εννοείται. Αποτελούν ευθύνη σου για πάντα. Το tattooing τελειώνει σχετικά γρήγορα. Σε δυο-τρία χρόνια ένα bodysuit το τελειώνεις.
Μέχρι τώρα, έχω πάρει συνέντευξη για το HeartbeatInk από μερικούς εξαιρετικά σεβαστούς και χαρισματικούς tattoo artists. Πολλοί από αυτούς σε έχουν χαρακτηρίσει ως «ιδιοφυΐα». Πώς αισθάνεσαι γι’ αυτό;
Ω! Τιμή μου! Με τα χρόνια, έχω κάνει tattoo σε πολλούς tattoo artists. Είναι ένα μεγάλο κομμάτι της δουλειάς μου και είναι ιδιαίτερα ευχάριστο επειδή δουλεύω με ανθρώπους που καταλαβαίνουν πολύ καλά την δουλειά. Οπότε είναι περισσότερο σαν να παίζουμε παρά σαν να δουλεύουμε. Ανταλλάσσουμε ιδέες, σχέδια και δουλεύουμε μαζί πάνω στα σχέδια. Μου αρέσει να συνεργάζομαι με άλλους. Μαθαίνω πολλά όταν δουλεύω πάνω σε έναν πολύ καλό tattooist.
Ασχολήθηκες με το Traditional Japanese tattoo, ένα στυλ με μεγάλη ιστορία και αυστηρούς κανόνες και το ερμήνευσες με το δικό σου τρόπο, έναν τρόπο που έχει επηρεάσει πολλούς. Ποια ήταν η επιρροή σου; Τι σε οδήγησε στη διαμόρφωση του προσωπικού στο στυλ;
Το Japanese style μου έχει επηρεαστεί από διάφορα πράγματα: λίγο από το Αμερικάνικο, λίγο από το Ινδικό και λίγο από το Rock n’ Roll. Μου αρέσει να αναμιγνύω. Δεν είμαι Ιάπωνας, οπότε δεν γίνεται να έχω πλήρη κατανόηση. Επίσης, δεν μελετώ αρκετά. Κάνω το καλύτερο που μπορώ και αναμιγνύω όλα αυτά που μου αρέσουν. Έχει περισσότερη πλάκα έτσι. Μεγάλη μου επιρροή είναι και ο Ed Hardy. Μερικές φορές κάνω American/Japanese. Υπάρχουν άλλοι – μη Ιάπωνες – tattooists οι οποίοι κάνουν πολύ όμορφα και πολύ παραδοσιακά Japanese, όπως ο Shad από το Βέλγιο και ο Ivan Szazi από την Βραζιλία.
Για ποιο λόγο επέλεξες το Ιαπωνικό tattoo; Τι σε προσέλκυσε;
Πήγα στην Ιαπωνία για πρώτη φορά στα δεκαεπτά μου και είδα με σάρκα και οστά όλους αυτούς τους άνδρες με bodysuits. Ήταν πανέμορφα. Μου αρέσει το Japanese επειδή είναι πολύ περιγραφικό. Επίσης μου αρέσει το ότι είναι ένα σχέδιο. Η πλάτη είναι το κέντρο και τα χέρια και τα πόδια αποτελούν τη συνοδεία. Είναι μια ολοκληρωμένη δουλειά. Το Αμερικάνικο bodysuit είναι επίσης όμορφο. Το Tribal bodysuit είναι όμορφο και αυτό, αλλά αν έχει γίνει λάθος, το βλέπεις κατευθείαν και επιπλέον το βρίσκω πολύ πιο δύσκολο. Με το Japanese, μπορείς να κρύψεις τυχόν λάθη (γέλια). Μπορείς να κάνεις λίγο περισσότερη σκιά και να προσθέσεις διάφορα. Έχεις περιθώριο να παίξεις. Το ρεαλιστικό θέλει επίσης πολύ περισσότερη δουλειά. Απαιτεί πολύ ενέργεια και χρόνο και το δέρμα αλλάζει με τα χρόνια, καθώς είναι ζωντανό και στο τέλος το μελάνι θα απλωθεί. Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για να το σταματήσεις. Εξαρχής, γνώριζα πως αν έκανα ένα περιγραφικό στυλ, θα μπορούσα να κάνω περισσότερη δουλειά στη ζωή μου.
Το Japanese tattooing πάει χέρι-χέρι με τους αυστηρούς κανόνες και θεωρείται από πολλούς ως ένα απαιτητικό και δύσκολο στυλ.
Έχω μάθει τους κανόνες και τους έχω αλλάξει. Όταν μελετάς την Ιαπωνικό tattoo, βλέπεις ότι ο κάθε καλλιτέχνης πρόσθετε και κάτι δικό του, έστω και λίγο. Αυτό μου αρέσει να κάνω: να δημιουργώ την δική μου εκδοχή. Σαν να αποτίνω φόρο τιμής, αλλά όχι μια πλήρης αντιγραφή.
Σε ενοχλεί όταν «αντιγράφουν» οι tattooists;
Για μένα, δεν είναι σημαντικό όλα τα σχέδια να είναι «πρωτότυπα». Θεωρώ πως δεν έχει σημασία από που προέρχεται το σχέδιο, αρκεί να είναι καλό σχέδιο, να είναι στο σωστό σημείο και να κάνεις καλή δουλειά όταν το «χτυπάς». Δεν σχεδιάζω εγώ όλα τα τατουάζ που κάνω. Αν βρω κάτι που να μου αρέσει, το παίρνω – το αντιγράφω. Μου αρέσει για παράδειγμα η Ιαπωνική και η Ινδική τέχνη. Θα πάρω από όπου μπορώ. Λένε πως «ένας καλός καλλιτέχνης αντιγράφει και πως ένα πολύ καλός καλλιτέχνης κλέβει» (γέλια). Το άκουσα τις προάλλες και μου άρεσε (γέλια).
Πως αισθάνεσαι όσον αφορά την τρέχουσα εμπορευματοποίηση του tattoo;
Δεν θα έλεγα πως είναι κάτι θετικό. Δεν είναι όμως και κάτι αρνητικό. Είναι αυτό που είναι. Είναι αναπόφευκτο. Είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος: ψηφιοποίηση, διαδίκτυο, διασυνδέσεις, πληροφόρηση. Ένα μεγάλο μπαμ. Δεν ξέρω πότε θα τελειώσει. Το μέλλον πάντως θα έχει ενδιαφέρον. Όταν ξεκίνησα, δεν είχα ιδέα ότι θα γίνει κάποτε έτσι, με όλα αυτά τα τηλεοπτικά σόου, τα Internet magazines κ.ο.κ.. Η πληροφορία υπάρχει εκεί έξω και όλοι έχουν πρόσβαση. Οπότε τώρα είναι εύκολο για κάποιον που του αρέσει το tattoo να ξεκινήσει. Δεν είναι όμως εύκολο να αναπτυχθείς. Για να γίνεις καλός, απαιτείται σκληρή δουλειά.
Τι θα συμβούλευες ένα νέο άτομο που θέλει να ασχοληθεί με το tattooing;
Να εξασκήσει το σχέδιό του διότι εκτός από δουλειά, το tattooing είναι μια καλλιτεχνική προσπάθεια και αν θέλεις να επιτύχεις σε αυτό στις μέρες μας και στο συγκεκριμένο κοινό, πρέπει να δουλέψεις πολύ σκληρά ώστε να μπορείς να δημιουργείς όμορφα σχέδια. Πιστεύω πως το καλό σχέδιο είναι το κλειδί. Νομίζω πως είναι πολύ πιο δύσκολο να γίνεις tattooist σήμερα, ακόμα και με όλη αυτή την πληροφόρηση, επειδή υπάρχει τόσο πολύ ανταγωνισμός. Όταν στο παρελθόν δεν υπήρχε. Θα επιβιώσουν οι δυνατοί, ενώ αυτοί στους οποίους δεν αρέσει και τόσο, θα σταματήσουν. Μερικοί πιστεύουν πως το tattooing είναι μια δουλειά που μπορείς να κάνεις 9 με 5 και μετά να πας σπίτι σου και να το ξεχάσεις. Με την πάροδο του χρόνου θα μάθουν πως δεν είναι έτσι τα πράγματα. Αν σου αρέσει το tattooing, γίνεται πάθος. Είναι συνέχεια στο μυαλό σου και πάει σπίτι μαζί σου.
Το tattoo είναι συνέχεια στο δικό σου μυαλό;
Ναι, σκέφτομαι τη δουλειά μου, αλλά όχι όλο το εικοσιτετράωρο. Κάνω tattoo τόσο πολύ καιρό, που δεν θα ήξερα τι άλλο να κάνω. Γράφω μουσική και ζωγραφίζω σαν χόμπι. Το tattooing χρειάζεται συνεχή και σταθερή πρακτική. Είναι σαν το bodybuilding. Αν σταματήσεις, χάνεις τη φόρμα σου. Το ίδιο και η τέχνη. Πρέπει να τη δουλεύεις συνέχεια. Οπότε η συμβουλή μου είναι, αν δεν είσαι ήδη tattooist, μάθε πρώτα να σχεδιάζεις και να ζωγραφίζεις, κάνε εξάσκηση και παρακολούθησε κανένα μάθημα. Θα σου φανεί πολύ πιο εύκολο στη συνέχεια. Εγώ έμαθα να ζωγραφίζω ταυτόχρονα με το tattooing. Είναι σαν να μαθαίνεις δυο διαφορετικές δουλειές. Αν γνωρίζεις πώς να ζωγραφίζεις, τότε το tattooing έχει να κάνει απλώς με το μέσο.
Στο παρελθόν, είχες μοιραστεί ένα καλλιτεχνικό project με τον Paul Booth. Υπάρχει ακόμα;
Ναι. Το “Art Fusion Experiment». Το κάνω ακόμα με την Titine και με φίλους στο σπίτι μας. Το κάνω εδώ και χρόνια. Το έκανε και ο πατέρας μου. Είναι σαν να μοιράζεσαι μια δραστηριότητα με ένα φίλο σου. Σχεδιάζουμε και ζωγραφίζουμε μαζί στο ίδιο περιβάλλον και μερικές φορές κάνουμε και tattoo μαζί, κάτι που έχω κάνει πολύ με τον Paul. Είναι ένας ωραίος τρόπος να δεθείς.
Ταξιδεύεις με και χωρίς την οικογένειά σου από πολύ νεαρή ηλικία. Έχουν άραγε επηρεάσει την δουλειά σου αυτά τα συνεχόμενα ταξίδια;
Οι γονείς μου ταξίδευαν πολύ πριν εγκατασταθούμε στην Ελβετία. Μετακομίζαμε συνέχεια μέχρι τα δεκατρία μου. Αφότου μου έμαθε ο πατέρας μου να κάνω tattoo, ταξίδεψα από εδώ και από εκεί για να μάθω και από άλλους ανθρώπους στην Αμερική και την Ασία. Δούλεψα σε διάφορα tattoo shops, προσπαθώντας να μάθω πράγματα.
Λατρεύω επίσης τα κόμικς, οπότε με έχουν επηρεάσει και αυτά, και έτσι γνώρισα την γυναίκα μου. Η οικογένειά της είχε μαγαζί με κόμικς. Διάβαζα συνέχεια κόμικς όταν ήμουν παιδί... και μετά παντρευτήκαμε (σ.σ. χαμογελά) το 1990. Είμαστε ακόμα μαζί. Πιστεύω ότι ο γάμος είναι για πάντα και η Titine πιστεύει το ίδιο. Είναι σαν tattoo: κρατάει μια ζωή. Οπότε ήμασταν τυχεροί. Δεν ήθελα να ζήσω μόνος σε αυτή τη ζωή. Χρειάζομαι μια σύντροφο. Χωρίς αυτήν δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα από όλα αυτά που έχω κάνει. Δουλεύει πολύ σκληρά για την επιχείρηση και την κρατάει ενωμένη. Ολοκληρώνει τη ζωή μου.
Φαίνεται πως σε όλη σου τη ζωή σε περιτριγυρίζουν δυναμικές γυναίκες όπως η μητέρα σου και η γυναίκα σου. Αισθάνθηκες ποτέ σου «απειλή»;
Είναι αλήθεια. Μου αρέσουν και θαυμάζω τις δυναμικές γυναίκες. Είμαι φεμινιστής. Ο κόσμος δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει φεμινισμός. Σημαίνει απλώς ίσα δικαιώματα. Αυτό. Όλα τα άλλα ανήκουν αλλού και ο κόσμος τα συνδέει με τον φεμινισμό. Υποστηρίζω τα ίσα δικαιώματα μέχρι τέλους. Το όλο θέμα περί «ασθενές φύλου» είναι χαζομάρα. Βασικά εμείς είμαστε το ασθενές φύλο (γέλια). Ο άνδρας είναι το κεφάλι και η γυναίκα ο λαιμός. Το γυρνάει όπου θέλει.
Μετά από όλα αυτά τα χρόνια που κάνεις tattoo, πώς διατηρείται η έμπνευση σου;
Μου αρέσει αυτό που κάνω. Το οποίο με καθιστά τυχερό. Ωστόσο, είναι μια δουλειά και πρέπει να πληρώσεις τους λογαριασμούς. Αυτό είναι το πρώτο σκέλος. Αλλά επειδή μου αρέσει, το κάνει εύκολο. Όσο μπορώ Μέσα από το tattooing κοιτάω να περνάω καλά, όσο περισσότερο μπορώ. Μου αρέσουν οι άνθρωποι και αυτό με κάνει επίσης τυχερό, διότι πρέπει να συμπαθείς τον κόσμο αν είναι να γίνεις tattooist. Οι άνθρωποι πάνω στους οποίους δουλεύω μου δίνουν την έμπνευση. Αν μου έρθει κάποιος του οποίου την δουλειά θαυμάζω – ένας πολύ δυνατός tattoo artist ή ζωγράφος ή μουσικός ή ένας καλλιτέχνης οποιουδήποτε είδους – θέλω να του το ανταποδώσω. Με διεγείρει στο να φανερώσω την καλύτερη πλευρά μου. Με ωθεί ο καλλιτεχνικός εγωισμός.
Γιατί πιστεύεις πως κάνουν Tattoo οι άνθρωποι;
Το αποδίδω σε ένα πράγμα και μόνο, στην επανάσταση. Μια αυτοεπιβεβαίωση την οποία ακολουθεί η επιθυμία να γίνεις μέλος μιας ομάδας. Γίνεται πολύ γρήγορα όλο αυτό. Πρώτα κάνεις το tattoo και αισθάνεσαι πιο εξατομικευμένος και μετά θες να γίνεις μέλος της ομάδας των ανθρώπων με tattoo. Οπότε πας από τη μια μεριά στην άλλη. Ή απλά αυτό συνέβη σε εμένα.
Πως βλέπεις όλα αυτά τα παιδιά, που γεμίζουν με tattoo μέσα σε ένα μόλις χρόνο στα είκοσι τους και πολλές φορές σε ακόμα πιο νεαρή ηλικία;
Δεν ξέρουν τι κάνουν. Είναι μεγάλη η ζωή που έχεις μπροστά σου να ζήσεις… Αλλά μπορεί εμείς να είμαστε οι δεινόσαυροι αυτής της γενιάς. Ούτε ο Έλβις άρεσε όταν πρωτοεμφανίστηκε, έτσι δεν είναι; Μπορεί αυτό να είναι το μέλλον… Ποτέ δεν περίμενα πως το tattoo θα γινόταν τόσο δημοφιλές.
Δεν κάνω ποτέ tattoo στο πρόσωπο, εκτός από αυτό του Paul Booth. Αυτό μόνο. Δεν μου αρέσει ούτε να κάνω tattoo στην εξωτερική μεριά της παλάμης. Θα πρέπει να είναι κάποιος που έχει ήδη πολλά κομμάτια πάνω του για να το κάνω. Επειδή αισθάνομαι υπεύθυνος και πολλοί έρχονται να κάνουν tattoo χωρίς να το σκέφτονται ιδιαίτερα, οπότε είναι πολύ πιθανόν να το μετανιώσουν.
Θεωρείς πως ίσως το μετανιώσουν;
Όταν αρχίσουν να τους σταματούν στο αεροδρόμιο κάθε φορά που πάνε να ταξιδέψουν, δεν είναι και τόσο εύκολο. Η ζωή είναι ήδη αρκετά περίπλοκη. Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια άρχισα να ταξιδεύω με κοντά μανίκια και είναι πιο εύκολο απ’ ότι στο παρελθόν. Περνάω από το Αλλοδαπών και με ρωτάνε «είσαι rockstar ή tattoo artist»;
Όταν ξεκίνησε να κάνει tattoo ο πατέρας μου την δεκαετία του ‘80, έπρεπε να είχες κλείσει τα είκοσι ένα για να κάνεις tattoo στο μαγαζί μας, επειδή αλλάζεις ριζικά όταν μπαίνεις στα είκοσι σου. Έδιωξε πολύ κόσμο από το μαγαζί. Πολλοί από αυτούς επέστρεψαν μετά από είκοσι χρόνια για να με ευχαριστήσουν που δεν τους έκανε τότε tattoo ο πατέρας μου. Τους προστάτεψε από τους εαυτούς τους. Έπαιρνε τη δουλειά του στα σοβαρά και θεωρούσε πως κομμάτι της είναι να παρατηρείς τον άνθρωπο που έχεις μπροστά σου και να τον βοηθάς να κάνει την σωστή επιλογή.
LOVE & PEACE
Tattoo work photographs courtesy of The Leu Family.
